Wolnamyśl.

Za organizację religii odpowiada placówka wychowawcza – przedszkole, szkoła. Za naukę (treść) religii odpowiada kościół lub związek wyznaniowy. Przedszkole/szkoła jest zatem odpowiedzialna między innymi  za odpowiednie ułożenie godzin, na których religia jest wykładana. Zajęciami zamiennymi dla religii są zajęcia z etyki. Układając grafik przedszkole/szkoła bierze pod uwagę potrzeby i możliwości własne czy kościoła/związku wyznaniowego, musi jednak także wziąć pod uwagę prawa dzieci i ich rodziców, wynikające chociażby z przepisów kodeksu cywilnego lub rozporządzenia RODO. 

Biorąc pod uwagę zasadę świeckości szkolnictwa powszechnego – religia jest przedmiotem nadobowiązkowym. Uczęszczanie na zajęcia z religii/etyki jest związane z wyznaniem, czy też światopoglądem ucznia lub jego rodziców. Informacje (dane) – o wyznaniu czy też światopoglądzie – są danymi chronionymi przez prawo, obok takich danych jak dane o zdrowiu, o poglądach politycznych, przynależności politycznej, związkowej itp. Dane dot. wyznania/światopoglądu określane są jako dane szczególnie wrażliwe. Należy pamiętać, że szczególnie wrażliwe dane osób małoletnich powinny być chronione w sposób szczególny.

Przedszkole/szkoła, jako administrator danych o uczniu, z racji uprawnień wynikających z ustawy, ma prawo nimi administrować. Szkoła, jako administrator danych nie może jednak informacji o uczniu (szczególnie informacji o wyznaniu czy światopoglądzie jego lub jego rodziców) ujawniać – art. 9 ust. 1. rozporządzenie RODO. Wyprowadzanie jednego dziecka czy też grupy dzieci z lekcji religii, które odbywają się w środku zajęć, może być właśnie ujawnieniem informacji o wyznaniu czy światopoglądzie dziecka lub rodziców wobec reszty klasy czy też reszty rodziców – bez zgody zainteresowanych. Szkoła zatem ma prawo do administrowania danymi, nie może jednak ich wykonywać w sposób sprzeczny z prawami ucznia, czy jego rodziców. Podobnym przykładem byłoby wywołanie dziecka z klasy z jednoczesną informacją o celu jakim jest przeprowadzenie konkretnego zabiegu medycznego przeciwko konkretnej chorobie.

Art 23 kodeksu cywilnego mówi o dobrach osobistych człowieka, w tym ucznia. Otwarty katalog dóbr osobistych wymienia między innymi wolność sumienia. Godność ucznia, wolność wyznania i światopoglądu są zatem dobrami osobistymi, które również podlegają ochronie. Szkoła ma szereg ustawowych uprawnień w stosunku do ucznia i rodziców. Wynika to z konieczności utrzymania odpowiedniej organizacji i porządku. Szkoła nie może jednak nadużywać swoich praw podmiotowych realizując je kosztem godności dziecka. Niewątpliwie naruszeniem godności dziecka jest stawianie go „frontem” do reszty klasy, „przeciwstawianie” go klasie. Wyprowadzanie dziecka z klasy w środku dnia szkolnego, po pierwsze ujawnia wyznanie i światopogląd – jego lub jego rodziców, po drugie, może stygmatyzować dziecko, w zależności od poziomu społeczności, w której dziecko i rodzice żyją. Stwarzanie ku temu możliwości w postaci umieszczania lekcji religii w środku zajęć, spowoduje albo potencjalne naruszenie godności ucznia poprzez jego wyalienowanie ze społeczności klasowej i stygmatyzację albo (w przypadku chęci uniknięcia stygmatyzacji i w efekcie „zapisania” dziecka na religię) ingerencję w wolność sumienia.

Poniżej przywołane przepisy

art. 23 Kodeksu cywilnego

Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego:

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia może on także żądać:

• ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
• Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
• Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda

Artykuł 9 RODO – Przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych

1. Zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby.
2. Ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli spełniony jest jeden z poniższych warunków:
3. a)     osoba, której dane dotyczą, wyraziła wyraźną zgodę na przetwarzanie tych danych osobowych w jednym lub kilku konkretnych celach, chyba że prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego przewidują, iż osoba, której dane dotyczą, nie może uchylić zakazu, o którym mowa w ust. 1;
4. b)     przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, o ile jest to dozwolone prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego, lub porozumieniem zbiorowym na mocy prawa państwa członkowskiego przewidującymi odpowiednie zabezpieczenia praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą;
5. c)      przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej, a osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody;
6. d)     przetwarzania dokonuje się w ramach uprawnionej działalności prowadzonej z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń przez fundację, stowarzyszenie lub inny niezarobkowy podmiot o celach politycznych, światopoglądowych, religijnych lub związkowych, pod warunkiem że przetwarzanie dotyczy wyłącznie członków lub byłych członków tego podmiotu lub osób utrzymujących z nim stałe kontakty w związku z jego celami oraz że dane osobowe nie są ujawniane poza tym podmiotem bez zgody osób, których dane dotyczą;
7. e)     przetwarzanie dotyczy danych osobowych w sposób oczywisty upublicznionych przez osobę, której dane dotyczą;
8. f)      przetwarzanie jest niezbędne do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń lub w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy;
9. g)     przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą;
10. h)     przetwarzanie jest niezbędne do celów profilaktyki zdrowotnej lub medycyny pracy, do oceny zdolności pracownika do pracy, diagnozy medycznej, zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia lub zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego lub zgodnie z umową z pracownikiem służby zdrowia i z zastrzeżeniem warunków i zabezpieczeń, o których mowa w ust. 3;
11. i)       przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego, takich jak ochrona przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi lub zapewnienie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa opieki zdrowotnej oraz produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą, w szczególności tajemnicę zawodową;
12. j)       przetwarzanie jest niezbędne do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych zgodnie z art. 89 ust. 1, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.
13. Dane osobowe, o których mowa w ust. 1, mogą być przetwarzane do celów, o których mowa w ust. 2 lit. h), jeżeli są przetwarzane przez – lub na odpowiedzialność – pracownika podlegającego obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej na mocy prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, lub przepisów ustanowionych przez właściwe organy krajowe lub przez inną osobę również podlegającą obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej na mocy prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, lub przepisów ustanowionych przez właściwe organy krajowe.
14. Państwa członkowskie mogą zachować lub wprowadzić dalsze warunki, w tym ograniczenia w odniesieniu do przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych lub danych dotyczących zdrowia.