Prawa człowieka a prawa kobiet[1], czyli skoro kobieta ma prawo wejść na szafot ma także prawo wejść na mównicę. Historia Olympe De Gouges (1748-1793)
Koncepcja praw człowieka była już znana filozofii starożytnej i chociaż zarówno filozofia jak i starożytność są rodzaju żeńskiego to historia (także kobieta) zapamiętała wyłącznie filozofów – mężczyzn. Prawa człowieka wyrosły w oporze wobec europejskich absolutyzmów XVI i XVII wieku. Oświecenie jest tym okresem, w którym rozpoczęła się kodyfikacja tych praw. Ponadpaństwowe, ponadnarodowe i ogólnoludzkie prawa miały być przynależne każdemu człowiekowi wyłącznie z faktu jego człowieczeństwa – ale co oznaczał wtedy przymiotnik „ogólnoludzkie”.
Równość wobec prawa, wolność słowa i swoboda wyrażania poglądów, domniemanie niewinności, wolność religijna, suwerenność narodu nad każdą władzą, odpowiedzialność władzy wobec obywateli, prawo do niezawisłego sądu – z tymi prawami miał rodzić się człowiek. A co wtedy gdy urodziła się dziewczynka? Materialnym zbiorem tych praw – niemalże matczynym łonem, jest Deklaracja praw człowieka i obywatela, uchwalona przez Konstytuantę francuską w 26 sierpnia 1789 r. Wszystko mogłoby wydawać się wspaniałe, gdyby nie fakt iż „Człowiekiem i Obywatelem” w tym “łonie” mógł być wyłącznie mężczyzna.
To „wyjęcie spod praw” blisko połowy ludzkości Konstytuanta uchwaliła niemalże nazajutrz po uchwaleniu samej Deklaracji. Nie wszystkie Francuski to zaakceptowały. Trzeba było nie lada odwagi by przeciwstawić się wtedy męskiemu światu. Taką odważną kobietą byłą Olympe De Gouges (1748-1793) – córka rzeźnika i pisarka, która w odpowiedzi na Deklarację Praw Człowieka-mężczyzny i Obywatela ogłosiła Deklarację Praw Kobiety i Obywatela. W odróżnieniu od kariery pierwszej Deklaracji ta druga pozostała tylko ciekawostką, a jej autorkę, za przeciwstawienie się terrorowi mężczyzny Robespierre’a zgilotynowali inni mężczyźni. Odwagę należy jednak cenić i zapamiętać. Chociażby po to by zadedykować ją np. niektórym naszym posłankom na Sejm RP, tak wiernie dziś służącym męskim instytucjom.
Deklaracja Praw Kobiety i Obywatela
- Kobieta rodzi się wolna i zachowuje takie same prawa jak mężczyzna.
- Celem wszelkich stowarzyszeń o charakterze politycznym jest przestrzeganie naturalnych niezbywalnych praw mężczyzny i kobiety. Są po prawo do wolności, do własności do bezpieczeństwa i do oporu przeciwko uciskowi.
- Zasada wszelkiej niezawisłości tkwi w narodzie który nie jest niczym innym jak związkiem kobiety i mężczyzny.
- Jedyną gwarancją w egzekwowaniu naturalnych praw kobiety stanowi tyrania mężczyzny, który występuje przeciwko tym prawom.
- Prawo natury i rozumu zabrania wszelkich działań na szkodę społeczeństwa.
- Prawo musi być wyrazem woli powszechnej, wszyscy obywatele zarówno kobiety jak i mężczyźni, powinni współdziałać w jego tworzeniu. Wszystkim obywatelom równym obliczu prawa muszą przysługiwać takie sama prawa do wszelkich zaszczytów, pozycji i stanowisk (…)
- Kobiety przestrzegają nakazów prawa tak samo jak mężczyźni.
- Żadnej kobiety nie można poddać karze z wyjątkiem kar nakładanych na mocy prawa ogłoszonego przed popełnieniem danego przestępstwa i stosującego się do kobiet.
- Każda kobieta, w stosunku do której zostanie orzeczona wina podlega wszelkim nakazom prawa.
- Nikogo nie wolno prześladować z racji podstawowych przekonań. Kobieta ma prawo wejść na szafot musi zatem mieć prawo wejść na trybunę.
- Każda kobieta ma prawo powiedzieć „jestem matką twojego dziecka” i żadne barbarzyńskie uprzedzenia nie mogą jej skłaniać do ukrywania prawdy.
- Gwarancja praw kobiet pociąga za sobą absolutną zasługę służby państwu
- Kobieta i mężczyzna mają taki sam wkład w utrzymanie instytucji użyteczności publicznej.
- Obywatelki i obywatele mają jednakowe prawo do kontrolowania potrzeby opodatkowania.
- Wszystkie kobiety zjednoczone z racji wniesionego przez siebie wkładu ze wszystkimi mężczyznami mają prawo żądać od wszystkich urzędników państwowych sprawozdania z działalności.
- Żadne społeczeństwo w którym nie ma gwarancji praw i rozdziału władzy nie jest społeczeństwem konstytucyjnym
- Własność jest wspólna lub rozdzielona równo między obie płcie.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
- Ludzie rodzą się wolni i równi z punktu widzenia prawa. (…)
- Celem każdej organizacji politycznej jest utrzymanie naturalnych i nie przedawnionych praw człowieka. Tymi prawami są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.
- Źródło wszelkiej suwerenności spoczywa całkowicie w Narodzie, żadne ciało, żadna jednostka nie może wykonywać władzy, która nie pochodził aby wyraźnie od narodu.
- Wolność polega na czynieniu tego wszystkiego co nie szkodzi drugiemu.
- Ustawa może zabraniać tylko takiego postępowania, które jest szkodliwe dla społeczeństwa.
- Ustawa jest wyrazem woli powszechnej. Powinna być jednakowa dla wszystkich, zarówno gdy broni, jak wówczas gdy każe.
- Żaden człowiek nie może być oskarżony, aresztowany i więziony jak tylko w wypadkach określonych przez ustawę.
- Ustawa może wprowadzać tylko takie kary, które są oczywiście i ściśle potrzebne, nikt nie może być karany inaczej, jak tylko na podstawie ustawy wydanej i ogłoszonej przed popełnieniem przestępstwa.
- Każdy człowiek jest uważany za niewinnego, dopóki nie został uznany za winnego.
- Nikt nie może być niepokojony z powodu swoich przekonań, również religijnych, byle ich manifestowanie nie zakłócało porządku prawnego ustanowionego przez ustawę.
- Swobodna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka, każdy obywatel ma więc wolność słowa, pisma, druku i odpowiada tylko za nadużywanie tej wolności w wypadkach określonych przez ustawę.
- Zabezpieczenie Praw Człowieka i Obywatela stwarza konieczność istnienia publicznej siły zbrojnej. Ta siła jest więc ustanowiona w interesie ogółu, a nie dla szczególnej wygody tych, którym została powierzona.
- Dla utrzymania publicznej siły zbrojnej oraz dla pokrycia wydatków administracji niezbędny jest ogólny podatek. Oowiązek jego uiszczania winien być rozłożony na obywateli stosownie do ich możliwości.
- Wszyscy obywatele mają prawo stwierdzić osobiście lub przez swoich przedstawicieli konieczność podatku publicznego, wyrazić na nie zgodę w sposób niczym nieskrępowany, czuwać nad jego zużyciem, ustalić jego wysokość podstawę wymiaru, sposób jego ściągania oraz czas trwania.
- Społeczeństwo ma prawo żądać od każdego funkcjonariusza publicznego sprawozdania z jego działalności.
[1] także do decydowania o sobie samej
